Scoliose
Een scoliose is een kromming in de wervelkolom. De kromming is in de vorm van een letter C (1 bocht) of de letter S (2 bochten). De wervelkolom is daarnaast ook nog gedraaid om zijn as. Door die draai ontstaat aan één kant van de rug een bolling van de ribben; een bochel.
Wat zie je?
Wat zie je?
Een scoliose valt niet altijd meteen op en bij de ene persoon is het beter zichtbaar dan bij de ander. Dit kunt u zien:
- Een bochel
- Een kromming in de wervelkolom
- Ongelijke afstand tussen de rug en de armen
- Ongelijke schouders (scheefstand)
- Een heup die naar voren staat
- Bij sommigen scoliosepatiënten geven deze zaken ook psychische problemen omdat zij er anders uitzien
Soorten
Soorten
Er zijn verschillende soorten scoliose:
- Idiopatische scoliose: scoliose waarvan de oorzaak niet bekend is. Erfelijkheid kan een rol spelen, maar dit is nog niet wetenschappelijk bewezen.
- Congentiale scoliose: aangeboren scoliose. Dit komt vaak door een verkeerde of onvolledige aanleg van een paar wervels.
- Neuromusculaire scoliose. Deze ontstaat op jonge leeftijd en wordt steeds erger. Er is een dysbalans in de spieren die de wervelkolom in vorm houden. Als bepaalde spieren minder kracht hebben, groeit de wervelkolom scheef. Die dysbalans in de spieren kan bijvoorbeeld komen door de spierziekte van Duchenne en door spasticiteit (cerebrale parese).
- Degeneratieve scoliose. Scoliose door veroudering. Dit kan voorkomen bij een scoliose die al op jongere leeftijd bestond. Maar het kan ook voorkomen bij mensen die als kind geen scoliose hadden. Bij hen ontstaat het later als gevolg van slijtage (artrose) of botontkalking (osteoporose).
- Houdingsscoliose. Deze ontstaat door een verkeerde houding. Bijvoorbeeld doordat het ene been langer is dan het andere.
Klachten
Klachten
Een vergroeiing van de rug is bij iedereen anders en niet iedereen heeft klachten. Sommige mensen hebben helemaal geen klachten. De scoliose wordt dan toevallig ontdekt. Deze klachten kunnen voorkomen:
- Pijn in de rug, nek, schouders
- Niet goed kunnen bewegen
- Uitstralende pijn naar de benen. Dat komt doordat er zenuwen bekneld raken door de scoliose. Soms is er ook minder gevoel of minder kracht in de benen. Of tintelingen en een doof gevoel.
- Balansproblemen bij staan en bewegen. De schouders en het hoofd staan – door de scoliose – niet meer precies boven het bekken. Dat vraagt veel van het lichaam. Het kost veel energie en dat gaat vaak samen met vermoeidheid en pijn in de loop van de dag.
- Ademhalingsproblemen
Het onderzoek
Het onderzoek
Op een röntgenfoto is te zien hoe de wervelkolom is vergroeid en of de wervels zijn verschoven. Op een MRI-scan zien we of de tussenwervelschijven zijn versleten en of er zenuwen bekneld zijn. Bij twijfel kunnen we met een plaatselijke verdoving van een mogelijk beknelde zenuw bepalen of deze zenuw ook de oorzaak van de klachten is.
Behandeling zonder operatie
Behandeling zonder operatie
Hoe eerder een scoliose ontdekt en behandeld wordt, hoe beter het resultaat kan zijn. Het doel van de behandeling is in de eerste plaats om de verkromming van de wervelkolom tot stilstand te brengen. Hiervoor kan de wervelkolomchirurg de volgende stappen nemen:
- Afwachten. De wervelkolom chirurg controleert regelmatig om te zien wat er gebeurt.
- Oefentherapie. U krijgt speciale oefeningen om de houding te verbeteren en de spieren sterker te maken. Soms ook oefeningen om de conditie en de ademhaling te verbeteren. Een oefentherapeut of fysiotherapeut kan dit begeleiden.
- Brace (korset). Vooral bij kinderen die in de groei zijn wordt een korset gebuikt om verergering te voorkomen. Zij moeten het korset bijna de hele dag dragen. Volwassenen krijgen soms een korset om wat extra ondersteuning te geven en de pijn en vermoeidheid te verminderen.
Het nadeel van een korset is dat de spieren die nodig zijn om de rug in conditie te houden, verzwakken als u het korset veel draagt. De wervelkolomchirurg bespreekt wat voor u de voor en nadelen zijn. - Pijn verminderen. Het is belangrijk dat u in beweging blijft. Als u veel pijn heeft, kan uw huisarts of medisch specialist een pijnstiller voorschrijven. Eventueel verwijst de huisarts of medisch specialist u naar de pijnspecialist.
- Fit blijven. Bij een scheve of kromme rug is het belangrijk dat u zo fit mogelijk blijft. Zorg dat u in een goede conditie bent door oefeningen of sporten. Zorg voor voldoende ontspanning, zodat u lichamelijk en geestelijk in balans bent. Een fysio- of oefentherapeut kan u adviseren of begeleiden.
Operatie
Operatie
Als alle andere behandelmogelijkheden geen goed effect hebben, bespreekt de wervelkolomchirurg met u of u in aanmerking komt voor een operatie. De arts praat met u over:
- De invloed van de pijn op uw dagelijks leven
- Uw verwachtingen
- Het resultaat van een operatie en de eventuele restklachten
- De risico’s van een operatie
- De duur van de operatie en het verblijf in het ziekenhuis
- De mogelijke complicaties
- Hoe is uw gezondheid en zijn er misschien extra risico’s?
- De herstelperiode
- Het oppakken van sport, werk en andere activiteiten na de operatie
- De invloed van de pijn op uw dagelijks leven
- Uw verwachtingen
- Het resultaat van een operatie en de eventuele restklachten
- De risico’s van een operatie
- De duur van de operatie en het verblijf in het ziekenhuis
- De mogelijke complicaties
- Hoe is uw gezondheid en zijn er misschien extra risico’s?
- De herstelperiode
- Het oppakken van sport, werk en andere activiteiten na de operatie
Mogelijke operaties
- Stand veranderen. Het doel van een operatie is om de rug zo recht mogelijk te maken. Het is niet mogelijk om de rug helemaal recht te maken. De wervelkolom komt weer in balans en het hoofd komt weer boven het bekken. Dan is het minder pijnlijk en minder vermoeiend om te staan en te bewegen.
Als de wervelkolom nog redelijk soepel is, buigt de wervelkolomchirurg tijdens de operatie de wervelkolom zo recht mogelijk. Vervolgens zet hij de wervels aan elkaar vast. Dat heet: spondylodese. Maar als de wervelkolom stijf is, kan de wervelkolomchirurg de rug niet rechter maken door alleen maar te buigen. Dan moet uit één of meerdere wervels een wig verwijderd worden. Daarna kan de wervelkolom rechtgezet worden. Dit heet: osteotomie. Dit is een grote ingreep met extra risico’s. Dit gebeurt alleen in speciale gevallen. - Beknelling opheffen. Als door de scheefgroei zenuwen bekneld zijn, maakt de wervelkolomchirurg ze bij de ingreep vrij. Dat heet decompressie.
Uw wervelkolomchirurg vertelt u meer over deze mogelijkheden.
De operatie is zwaar. Uw conditie is daarom belangrijk en ook of u een aandoening heeft die de kans op problemen vergroot, zoals bijvoorbeeld suikerziekte, osteoporose en hart- en vaat ziekten.
Na de operatie
Na de operatie blijft u een aantal dagen in het ziekenhuis. U komt zo snel mogelijk weer in beweging. De fysiotherapeut in het ziekenhuis geeft u tips en u oefent bijvoorbeeld het traplopen met u. Zo herstelt uw lichaam en u went eraan dat uw rug iets stijver is.
Als u voldoende bent opgeknapt en als u zich zelfstandig kunt redden, mag u weer naar huis. Ook thuis kunt u fysiotherapie blijven doen.
Uw wervelkolomchirurg bespreekt met u wat u wel en niet mag doen na de operatie en hoe u dit opbouwt. Het eerste jaar komt u een paar keer bij de wervelkolomchirurg terug voor controle. Dan bespreekt u hoe het gaat.
U moet rekenen op een hersteltijd van 6 tot 12 maanden.
Het resultaat
De behandeling richt zich op vermindering van de pijn en vermoeidheid. Hierdoor kunt u makkelijker en meer bewegen. Vooral pijn in uw been door een beknelde zenuw heeft goede kans om te verminderen of te verdwijnen. In hoeverre de rugpijn vermindert, is moeilijk te voorspellen. Wat we wel weten: als de balans van de wervelkolom herstelt, heeft dit een duidelijk positief effect op de klachten.
Mogelijke restklachten
Bij een spondylodese zet de wervelkolomchirurg een aantal wervels vast. Bij een osteotomie verwijdert de wervelkolomchirurg een stukje bot uit een wervel of plaatst een stukje bot of een implantaat tussen twee wervels. Bij allebei wordt uw rug stijver. U merkt dat bij draaien en buigen, bijvoorbeeld als u uw veters vastmaakt of als u in de tuin werkt. Bewegen helpt u om zo soepel mogelijk te worden en te blijven. Tegelijkertijd worden uw spieren er sterker van en dat is weer goed voor uw wervelkolom.
Meer informatie over de operatie
Hoe bereidt u zich voor? Wie geeft welke informatie? Hoe gaat het op de operatiekamer? Wie zijn er aanwezig?
Complicaties
Complicaties
Een operatie brengt altijd risico’s met zich mee en er is altijd kans op problemen (complicaties). Bij een scoliose-operatie is er een kans op:
- Wondinfectie
- Zenuwbeschadiging
- De staven of schroeven kunnen irritatie geven of zelfs breken als het bot niet goed vastgroeit
- Langdurige zwelling en pijn
- Trombose (bloedstolsel in een bloedvat)
- Lekkage van ruggenmergvocht
- Nabloeding
- Pijnlijk litteken
Contact met arts
Contact met arts
Neem contact op met het ziekenhuis of de kliniek als:
- De operatiewond gezwollen of rood is, als er vocht uit de wond lekt, of als u koorts heeft. Dit kan betekenen dat de wond ontstoken is (wondinfectie).
- U last heeft van een nabloeding
- Uw rug plotseling minder stabiel voelt
- Uw rug plotseling veel pijn doet
- U last heeft van uitstraling in het been
Registratie
Registratie
De wervelkolomchirurgen in Nederland zijn orthopedisch chirurgen of neurochirurgen die zich hebben gespecialiseerd in de wervelkolom. Voor de behandeling van een scheve of kromme rug bij volwassenen zijn er gespecialiseerde centra.
Voor de kwaliteit van zorg registreren de wervelkolomchirurgen hun ingrepen in een register van operaties aan de wervelkolom.
De wervelkolomchirurgen registreren ook hoe patiënten de behandeling en de resultaten ervaren. Hiervoor krijgt u meerdere keren een vragenlijst. Fijn als u deze invult!
