Sub-acromiaal pijnsyndroom (SAPS)
Bij volwassenen is het sub-acromiaal pijnsyndroom (SAPS) vaak de oorzaak van pijn in de schouder. Vooral het optillen van de arm doet pijn. Later is er ook pijn in rust.
De schouder
De schouder
De schouder bestaat uit verschillende delen:
- Schouderkop op de bovenarm
- Schouderkom aan het schouderblad
- Sleutelbeen
- Schouderblad met aan de bovenkant het schouderdak
- Gewrichtskapsel
- Rotator-cuff; spieren en pezen rondom de schouder. Deze zorgen er samen voor dat de arm bijna alle kanten op kan bewegen en dat de kop op zijn plaats blijft.
De bovenarm, het sleutelbeen en het schouderblad zijn samen de schoudergordel. De bovenarm eindigt aan de bovenkant als een ‘bol’ en deze ligt tegen de kom. Aan de bovenkant van de kom zit een uitsteeksel van het schouderblad: het schouderdak of acromion.
Het schoudergewricht is heel beweeglijk: de kom is klein en de bovenarmkop is groot. Hierdoor kan de arm ver naar alle kanten bewegen. Die beweeglijkheid zorgt ervoor dat de botten in de schoudergordel weinig steun geven aan elkaar. De gewrichtsbanden en de pezen van de spieren rond de schouder (dit heet: rotator cuff) zorgen ervoor dat de schouderbotten tóch goed bij elkaar blijven.
De spieren van de rotator cuff zijn:
- Supraspinatus-spier – loopt van de bovenste helft van de achterkant van het schouderblad onder het schouderdak door naar de bovenarm
- Infraspinatus-spier – loopt van de onderste helft van de achterkant van het schouderblad onder het schouderdak door naar de bovenarm
- Subscapularis-spier – loopt van de onderste helft van de achterkant van het schouderblad naar de bovenarm
- Teres minor-spier – loopt van de uiterste rand van de achterkant van het schouderblad naar de bovenarm
Wat is SAPS?
Wat is SAPS?
SAPS staat voor subacromiaal pijnsyndroom: pijnklachten onder het schouderdak met pees- en slijmbeursontsteking in de schouder.
Oorzaak
Oorzaak
Er zijn meerdere oorzaken. We dachten altijd dat inklemming (impingement) van een slijmbeurs, pees of spier tussen de botten en het dak van het schoudergewricht de oorzaak was. Maar uit onderzoek blijkt dat inklemming heel soms de oorzaak is.
Meestal is er eerst een peesontsteking (dit heet tendinose). Die ontsteking kan ontstaan door heel vaak heffen van de arm, bijvoorbeeld bij een tennisopslag, ramen lappen of behangen.
Een ontstoken pees wordt dikker en de slijmbeurs erboven zwelt ook op. Die pees en slijmbeurs ‘schuren’ dan langs het bot van het schouderdak. Dit geeft nóg meer irritatie in de pees en de slijmbeurs. Uiteindelijk kan er zelfs een scheurtje (ruptuur) in de pees ontstaan. Het gevolg: toename van zwelling en pijn.
Bij wie?
Bij wie?
Verouderen van de pezen rond de schouder en kleine scheurtjes en verkalkingen in een pees, komen veel voor bij ouderen. Dit geeft lang niet altijd klachten. De klachten ontstaan vooral bij mensen van middelbare leeftijd die hun armen veel heffen. Schilders, stucadoors en huisvrouwen bijvoorbeeld.
Soms ontstaat SAPS bij jonge sporters die tijdens het sporten de armen vaak boven het hoofd tillen. Zwemmers, honkballers en tennissers bijvoorbeeld.
Ook een andere manier van bewegen van de schoudergordel kan overbelasting en ontsteking geven van pezen en slijmbeurs. Dit kan gebeuren na een ongeluk of een blessure, of bij het aanleren van een nieuwe sport of techniek.
Klachten
Klachten
Mensen met SAPS klagen over:
- Pijn
– Eerst is er lichte pijn bij activiteiten en in rust.
– De pijn kan uitstralen van de voorkant van de schouder naar de zijkant van de bovenarm.
– Bij tillen of omhoog bewegen van de arm kan de schouder extra pijnlijk of stijf zijn.
– Ook het laten zakken van de arm kan pijn doen.
– Later kan de schouder ook in rust (slapen) pijn doen. - Moeilijk bewegen. De pijn en zwelling zorgen ervoor dat de arm niet meer alle kanten op kan bewegen. De arm omhoog bewegen is pijnlijk en gaat moeilijk.
Behandeling acute klachten
Behandeling acute klachten
Soms is er een heftige ontsteking van de slijmbeurs. Dan voelt u een acute, heftige pijn die alle bewegingen remt. Dit kan gebeuren na een plotselinge beweging of na overbelasting, zoals een heg snoeien. Een injectie of ontstekingsremmer (via de huisarts) kan nuttig zijn.
Behandeling chronische klachten
Behandeling chronische klachten
Als u SAPS heeft, krijgt u eerst uitleg. Uw arts vertelt u over het verloop en dat het meestal overgaat. Hij of zij vertelt ook dat relatieve rust goed is. Van volledige rust wordt uw schouder niet beter.
Relatieve rust betekent dat u uw schouder mag bewegen, maar alleen binnen de pijngrenzen. Beweeg uw arm daarom niet boven schouderhoogte. U zult merken dat u steeds meer kunt doen met uw arm en schouder.
Vaak zijn oefeningen voor de spieren rond de schouder zinvol. Ook tips over de juiste manier van bewegen zijn nuttig. Uw orthopedisch chirurg geeft advies en eventueel gaat u naar een fysiotherapeut.
Medicijnen helpen de eventuele ontsteking tegen te gaan. Bij hevige pijn – bijvoorbeeld door een ontstoken slijmbeurs – kan een injectie met een pijnstiller en ontstekingsremmer helpen. Deze injectie wordt soms met echografie gecontroleerd (dit heet: een echogeleide injectie).
Bij een slijmbeurs- of peesontsteking met verkalkingen in de pees (kalkneerslag), kunt u een behandeling met geluidstrillingen krijgen. Dit heet: shockwave en is vergelijkbaar met de niersteenvergruizer.
Bij veel kalkneerslag, kan ook barbotage zinvol zijn. De behandelaar maakt een schouderecho waarop te zien is waar de kalk zit. Hij of zij spuit verdoving en spoelvloeistof in en prikt dan met de injectienaald een paar keer in de kalk. Hierdoor komt de kalk los. Een deel van de kalk verlaat meteen via de naald het lichaam. In de weken erna neemt het lichaam de rest van de kalk op en herstelt de pees.
Na enkele weken tot maanden nemen de klachten af en bij de meeste mensen verdwijnen ze helemaal.
Operatie
Operatie
Als u klachten houdt, kunnen de orthopedisch chirurg en u besluiten om te opereren. De orthopeed kan het deel van de slijmbeurs onder het schouderdak verwijderen, eventueel peesscheuren herstellen (cuff repair) en oneffen randen aan de botten bijwerken. Een operatie is pas de laatste stap.
Revalidatie
Revalidatie
Over het algemeen duurt de revalidatie na een operatie net zo lang als bij de behandelingen zonder operatie: alles moeten weer helemaal herstellen. Soms is de schouder na de operatie tijdelijk stijf. Dat heet ook wel frozen shoulder. De revalidatie duurt dan veel langer. Over de stijve schouder staat ook informatie op deze website.
Kans op herhaling
Kans op herhaling
SAPS kan zich herhalen. Vaak kan er een nieuwe behandeling met pijnstilling, injecties en advies gestart worden. Bij herhaling is het belangrijk om de werkelijke oorzaak aan te pakken:
- Wordt de schouder overbelast, zoals bij bepaald werk of sporten?
- Is de schouder minder belastbaar, bijvoorbeeld door eerder letsel of veroudering?
- Is er een bewegingsstoornis van de schoudergordel waardoor u de slijmbeurs en pezen overbelast?
Hier zult u – met goed advies van de arts – mee moeten leren omgaan. Pas uw werk of sport aan!